الگوی سر و شانه معکوس در تحلیل تکنیکال (آموزش تصویری)

پیش‌بینی روند صعودی یا نزولی قیمت‌ها در بازار، همان برگ برنده‌ای است که می‌تواند تمام مسیر کاری شما را تحت تاثیر بگذارد. الگوی سر و شانه معکوس، ابزار قدرتمندی است که به همین هدف استفاده می‌شود. 

تحلیل‌گران و تریدرها برای پیش‌بینی تغییر روند صعودی یا نزولی بازار، از این ابزار استفاده می‌کنند. حالا اگر دقیقا نمی‌دانید که این ابزار چیست، چه مزایایی دارد، نحوه استفاده از آن چگونه است و برای کمک‎گرفتن از الگوی سروشانه در تحلیل تکنیکال باید چه مواردی را در نظر بگیرید، همراه ما بمانید.

الگوی سر و شانه معکوس چیست؟

الگوی سر شانه معکوس (Inverse Head and Shoulders) که با عبارت IHS نیز به آن اشاره می‌شود، یک الگوی نموداری است که تغییرات صعودی بازار را نشان می‌دهد. با ظاهر شدن این الگو در نمودار، کارشناسان متوجه می‌شوند که قیمت آن دارایی خاص، در حال افزایش است. الگوی سر و شانه برعکس یکی از مشهورترین و البته قابل اعتمادترین الگوهایی است که در تحلیل تکنیکال به کار می‌رود و در انواع بازارهای مالی و اقتصادی، قابل شناسایی است.

اسم این الگو بر اساس ظاهر آن تعیین شده که در نگاه اول، مشابه برجستگی شانه‌ها و سر انسان در حالت برعکس است. این الگو از سه نقطه فرو رفته و یک خط تشکیل می‌شود که خط موجود، فرورفتگی‌ها را به نقاط اوج، وصل می‌کند. الگوی IHS نشان می‌دهد که فشار فروش در حال کم‌شدن است و خریداران، کنترل را به‌دست خواهند گرفت.

ساختار الگوی سر شانه معکوس

شناسایی الگو های پرایس اکشن، از نکات مهمی است که یک تریدر پیش از ترید باید بدانید. الگوی IHS، چهار بخش اصلی دارد:

• شانه چپ
• سر
• شانه راست
• خط گردن

در ادامه، هر کدام از این مشخصه‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

شانه چپ

اولین نقطه آغاز الگوی سر و شانه معکوس، شانه چپ است. در این شرایط، روند نزولی ایجاد می‌شود و قیمت به کف می‌رسد. پس از آن، قیمت به مدت کمی افزایش می‌یابد. این فرورفتگی یک توقف کوتاه‌مدت در فشار فروش را نشان می‌دهد؛ اما این شرایط موقت خواهد بود و قیمت به حرکت نزولی خود ادامه می‌دهد.

سر

سر، پایین‌ترین قیمت ممکن است و زمانی ایجاد می‌شود که قیمت دارایی، از کف قیمت شانه چپ هم کمتر می‌شود. این کاهش قیمت با کمی روند صعودی همراه خواهد شد که معمولا در سطح شانه چپ است. فرورفتگی سر، پایین‌ترین قیمت ممکن است و سر و شانه معکوس در کف را نشان می‌دهد. این نقطه، اوج فشار خریداران و البته شروع قدرت‌گرفتن آن‌ها است.

 

شانه راست

شانه راست، زمانی شکل می‌گیرد که قیمت دوباره کم می‌شود، اما به عمق سر نمی‌رسد و کمی بالاتر متوقف می‌شود. بدین شکل، دوباره نمودار یک فرورفتگی را تجربه خواهد کرد که کمی بالاتر از فرورفتگی سر و نزدیک به فرورفتگی شانه، است. این کاهش نسبی قیمت نشان می‌دهد که فروشندگان در حال تضعیف و خریداران در حال قدرت‌گرفتن هستند. بنابراین، احتمال وقوع یک بازار گاوی افزایش می‌یابد. 

خط گردن

تمام این نقاط کف، با یک خط افقی شیب‌دار به هم متصل می‌شوند که این خط را خط گردن یا “Neck Line” می‌نامند. حرکت این خط به سمت بالا، نشانه اصلی تایید الگوی سر و شانه معکوس در روند صعودی است.

نحوه شناسایی الگوی سر و شانه معکوس در نمودارها

برای شناسایی بصری الگوی سر شانه معکوس در نمودارها، باید از ویژگی‌های بصری الگو و ابزارهای تحلیل تکنیکال کمک گرفت. نحوه شناسایی الگوی IHS از طریق این دو مشخصه، به شکل زیر است:

ویژگی‌های بصری الگو

ظاهر نمودارها در هنگام وقوع الگوی IHS این نشانه‌ها را دارد:

• سه فرورفتگی متوالی و نزدیک به هم؛
• متقارن‌بودن نسبی دو نقطه شانه و ایجاد یک نقطه فرورفته عمیق‌تر در نقطه سر؛
• ایجاد خط گردن با کمی شیب به سمت بالا؛
• حجم کمتر معاملات در شانه راست و کمی حجم بیشتر در شانه چپ و نقطه سر، افزایش حجم در نقطه شکست خط گردن؛
• انعطاف‌پذیری شکل‌گیری الگو در بازه‌های زمانی کوتاه هفتگی یا بازه‌های طولانی‌تر ماهانه.

استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکال

با استفاده از انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال ازجمله انواع اندیکاتور، می‌توانید خیلی زود شکل‌گیری الگوی سر شانه معکوس را شناسایی کنید:

• استفاده از نرم‌افزارهای نموداری مثل تریدینگ ویو یا متاتریدر برای شناسایی ظاهر الگو؛
• استفاده از شاخص حجم معاملات برای شناسایی سیگنال واقعی یا جعلی؛
• کمک گرفتن از شاخص RSI برای تشخیص حجم معامله‌ها؛
• استفاده از میانگین متحرک برای بررسی تغییر قیمت در بازه‌های زمانی 50 یا 200 روزه؛
• استفاده از اندیکاتور MACD برای بررسی روند صعودی قیمت‌ها.

استراتژی معاملاتی با الگوی HIS

با کمک استراتژی معاملاتی با الگوی سر و شانه معکوس، به‌سادگی می‌توانید برای زمان ورود به معامله‌ها، خروج از آن‌ها و کسب سود از فرآیند صعودی قیمت‌ها برنامه‌ریزی کنید. برای استفاده از این الگو، موارد زیر را بدانید:

نقاط ورود

برای ورود به معامله‌ها باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• شکست خط گردن: بهترین زمان ورود به معامله‌ها، موقعیتی است که در آن شکست قیمت با حجم بالا، در بالای خط گردن رخ دهد؛
• تست مجدد استراتژی: برخی تریدرها پس از شکست قیمت بالای خط گردن، باز هم استراتژی را تست می‌کنند تا به‌عنوان حمایت از آن کمک گرفته و احتمال ضرر را کاهش دهند؛
• ورود زودهنگام (ورود تهاجمی): برخی تریدرهای حرفه‌ای، خیلی زود و در هنگام شکل‌گیری شانه راست بر اساس RSI یا حجم، وارد بازار می‌شوند. این کار، ریسک بیشتری دارد ولی احتمال سوددهی آن نیز بالاتر است.

نقاط خروج

بهترین زمان برای خروج از بازار با در نظر گرفتن الگوی سر و شانه معکوس، شامل نقاط زیر است:

• تعیین سود هدف: فاصله افقی میان کف سر تا خط گردن را اندازه بگیرید. عدد به‌دست آمده را به نقطه‌ای که خط گردن می‌شکند، اضافه کنید و بر اساس این معیار، سود هدف را تعیین نمایید. با رسیدن به حد سود، از معامله خارج شده یا بخشی از سود را برداشت کنید؛
• تعیین حد ضرر: برای جلوگیری از ضررهای کلان، نقطه مشخصی تعیین کنید که درصورت عدم عملکرد صحیح الگو بر اساس پیش‌بینی شما، قبل از کاهش شدید و غیر منتظره قیمت، از معامله خارج شوید؛
• برداشت سود جزئی: در این روش، باید نقطه خروج از معامله را تغییر دهید. در عوض، خروج کامل پس از رسیدن به هدف سود، میزان مشخصی (مثلا ۵۰ درصد) از سود را برداشت کرده و بقیه مبلغ را در معامله باقی می‌گذارید.

تعیین حد سود و ضرر

علاوه بر نقاط ورود و خروج، در زمان استفاده از الگوی IHS، باید حد سود و حد ضرر را نیز مشخص کنید:

• حد سود: این نقطه نشان می‌دهد که فروش ارز در این نقطه، بیشترین میزان سود را در پی دارد. تعیین حد سود از تصمیم‌گیری‌های هیجانی جلوگیری می‌کند و باعث حفظ سرمایه خواهد شد؛
• حد ضرر: این نقطه نشان می‌دهد که با رسیدن به آن، برای جلوگیری از ضرر بیشتر باید دارایی خود را بفروشید. این نقطه از وقوع ضررهای بزرگ‌تر به هدف اصلاح قیمت و افزایش ارزش، جلوگیری می‌کند.

البته که IHS تنها روش حفظ ارزش سرمایه نیست و می‌توانید با استفاده از دیگر روش‌ها مثل پرایس اکشن، استراتژی اختصاصی خود را برای معامله تعیین کنید.

 تفاوت الگوی سر و شانه معکوس با دیگر الگوهای مشابه

برای درک تفاوت‌های میان الگوی سر و شانه معکوس با دیگر الگوهای مشابه، جدول زیر به شما کمک خواهد کرد:

نام الگو	نوع الگو	ساختار	معنی	تفاوت با IHS
سر و شانه معکوس	معکوس (صعودی)	سه فرو رفتگی با خط گردن	تغییر قیمت از نزولی به صعودی	–
سر و شانه کلاسیک	معکوس (نزولی)	سه اوج با خط گردن	تغییر قیمت از صعودی به نزولی	جهت مخالف IHS، دارای اوج قیمت به جای کف
دوبل باتم (دو کف)	معکوس (صعودی)	مشابه حرف W با دو کف شبیه و خط گردن	تغییر قیمت از نزولی به صعودی	ساختار ساده‌تر نسبت به HIS
کف گرد	معکوس یا ادامه‌دار (صعودی)	ظاهر U شکل مشابه یک کاسه	تغییر از نزولی به صعودی یا ادامه روند صعودی	ساختار گرد و نرم، بدون خط گردن و اوج یا کف، روند تدریجی و بدون تغییرات ناگهانی

مثال تصویری معامله با استفاده از الگوی سر و شانه

ترید با استفاده از الگوی سر و شانه برعکس، به صبر، نظم، دقت و البته استراتژی مشخص نیاز دارد. برای انجام این کار، مراحل زیر را به‌دقت اجرا کنید:

1. تایید وقوع الگو: از شکل‌گیری الگوی سر و شانه معکوس در روند صعودی، مطمئن شوید. سپس، منتظر شکست قیمت در بالای خط گردن با حجم بالا بمانید؛
2. ترکیب با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال: الگوی سر و شانه معکوس در کف را با ابزارهایی مثل RSI، میانگین متحرک یا شاخص‌های حجم، ترکیب کنید تا شکست قیمت تایید شود؛
3. برنامه‌ریزی معامله: پس از شکست یا تست مجدد خط گردن، وارد معامله شوید. حد ضرر را زیر شانه راست یا زیر سر تعیین کنید. هدف سود را بر اساس فاصله سر تا گردن مشخص نمایید؛
4. نظارت بر معامله: تغییرات قیمت پس از شکست را نظارت کنید. درصورت عدم پایداری قیمت بالاتر از خط گردن، برای جلوگیری از وقوع ضررهای بزرگ‌تر، خارج شوید؛
5. مدیریت ریسک: حداکثر یک تا دو درصد از حساب خود را به‌عنوان ریسک احتمالی در نظر بگیرید.

برای درک بهتر این فرآیند، تصویر زیر را ببینید:

در نمودار ۱۵ دقیقه‌ای سهام QQQ از 19 جولای ساعت 11:15 تا روز 24 اوت ساعت 10.00، پس از کاهش ۸.۵۷ درصدی، قیمت سهام از ۳۸۷.۹۸ به ۳۵۴.۷۶ رسید. بدین شکل، الگوی سر و شانه معکوس ایجاد شد. 

قیمت سهام در نقطه سر، کف ۳۵۴.۷۰ دلار بود. شانه راست در کف ۳۶۰.۶۸ دلار و در اوج، ۳۶۲.۵۹ دلار تعیین شد؛ خط گردن نیز ۳۵۴.۷۶ دلار بود. در ۲۱ اوت، ساعت ۱۳:۱۵، قیمت با حجم بالا از خط گردن عبور کرد و در ۲۴ اوت به این نقطه رسید. این فرآیند، الگوی سر و شانه در روند صعودی را نشان داد و فرصت مناسبی برای خرید بود.

نکات کلیدی استفاده از الگوی HIS

برای کارآمدترشدن الگوی سر و شانه برعکس، این نکات مهم را به خاطر بسپارید:

• انتظار برای تایید: پیش از شکست خط گردن و تایید حجم بالای معاملات، وارد نشوید؛
• ترکیب با دیگر اندیکاتورها: از دیگر ابزار تحلیل تکنیکال مثل RSI، MACD و میانگین متحرک برای تایید وقوع الگوی سر و شانه معکوس در سقف، کمک بگیرید؛
• بررسی وضعیت کلی بازار: علاوه بر بررسی وقوع الگو و استفاده از ابزارها، حتما شرایط بازار، اخبار مهم بین‌المللی و شرایط اقتصادی را بسنجید. الگوی IHS در بازار خرسی، اعتبار کمتری دارد؛
• انتظار برای شکل‌گیری الگو: منتظر بمانید تا الگو به‎‌طور کامل شکل بگیرد و سپس وارد بازار شوید. ورود به معامله در زمان شکل‌گیری شانه راست، احتمال وقوع ضرر را افزایش می‌دهد؛
• تمرین در شرایط کنترل‌شده: با اکانت‌های فرعی، فرآیند شناسایی و ورود به معامله در الگوی IHS را تمرین کنید تا با تسلط کامل، این فرآیند را با سرمایه واقعی اجرا نمایید؛
• استفاده از حد ضرر و تست دوباره استراتژی: احتمال شکست قیمت در خط گردن و برعکس‌شدن سریع، وجود دارد. از حد ضرر و تست دوباره استراتژی استفاده کنید تا  ضرر احتمالی را کاهش دهید؛
• نظارت بر حجم: شکست قیمت با حجم کم، غیر قابل اعتماد است. برای تایید وقوع الگوی سر و شانه معکوس در سقف، منتظر افزایش قیمت ناگهانی باشید؛
• بررسی بازه‌های زمانی: الگوی IHS در هر بازه زمانی ممکن است رخ دهد، اما بازه‌های زمانی طولانی‌تر همچون روزانه و هفتگی، قابل اعتمادتر هستند.

جمع‌بندی

الگوی سر و شانه معکوس، ظاهر مشخصی دارد که به‌راحتی می‌توان در نمودارهای مختلف، آن را شناسایی کرد. با استفاده از الگوی سروشانه در تحلیل تکنیکال و بررسی شرایط کلی بازار، می‌توانید در زمان کاهش قیمت، وارد معامله شوید و به سود مد نظر خود دست یابید. برای انجام این کار، باید با استفاده از ابزارهای مختلف تحلیل تکنیکال، الگو را شناسایی نمایید. یک استراتژی کلی برای ورود به معامله، خروج از آن و تعیین حد سود و ضرر تعیین کرده و با در نظر گرفتن همه این موارد، ترید را آغاز کنید.

سوالات متداول