معاملات اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures) به‌عنوان دو شیوه رایج و اساسی در خرید و فروش دارایی‌ها شناخته می‌شوند و با وجود آن که هر دو روش بر پایه نوسانات قیمت دارایی‌ها بنا شده‌اند، اما ماهیت، ساختار و میزان ریسک متفاوت، زمینه ساز تفاوت اسپات و فیوچرز شده است. هر یک از این معاملات با اهداف و شرایط یک سری از معامله‌گران هم راستا خواهند بود و به همین خاطر برای فعالیت حرفه‌ای در این حوزه بهتر است که با تفاوت معاملات اسپات و فیوچرز آشنا باشید.
در این مطلب از زرین بیت به بررسی دقیق‌تر هر یک از این دو نوع معامله، مزایا و معایب آن‌ها و اینکه کدام دسته از معامله‌گران می‌توانند بیشترین بهره را از آن‌ها ببرند، می‌پردازیم.
بازار اسپات چیست؟
در معاملات اسپات، خرید و فروش دارایی به‌صورت آنی و با قیمت لحظه‌ای بازار صورت می‌گیرد. در این روش، مالکیت دارایی بلافاصله به خریدار منتقل می‌شود و تسویه معامله نیز معمولاً به‌صورت فوری یا در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌پذیرد. به دلیل شفافیت، سادگی و عدم استفاده از ابزارهای پیچیده مانند اهرم، معاملات اسپات یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال محبوب‌ترین روش‌ها برای ورود به بازارهای مالی، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار محسوب می‌شود. مزایای معاملات اسپات عبارتند از:
- کاهش ریسک مالی: در این نوع معامله تنها از سرمایه ای که در اختیار دارید استفاده می‌شود و خطر از دست رفتن بیش از میزان سرمایه اولیه وجود ندارد. برخلاف معاملات فیوچرز، خطر لیکوئید شدن سرمایه در این روش مطرح نیست.
- مالکیت واقعی دارایی: در معاملات اسپات، شما واقعاً دارایی را در اختیار می‌گیرید و می‌توانید آن را نگهداری یا هر زمان که خواستید بفروشید.
- سادگی در اجرا و مدیریت: این ویژگی در تفاوت اسپات و فیوچرز باعث می‌شود که افراد با سطح تجربه پایین نیز بتوانند به‌راحتی وارد بازار شوند.
در کنار این مزایا باید به محدودیت‌های معاملات اسپات که اهمیت بررسی تفاوت معامله اسپات و فیوچرز را برای انتخاب نوع معاملات کاربران بیشتر می‌کند هم توجه داشته باشید:
- عدم امکان استفاده از اهرم: در این روش، صرفاً به اندازه موجودی واقعی خود قادر به معامله هستید. بنابراین پتانسیل سودآوری کوتاه‌مدت در مقایسه با روش‌های دارای اهرم پایین‌تر است.
- سود فقط در بازار صعودی: در معاملات اسپات، سود تنها زمانی حاصل می‌شود که قیمت دارایی افزایش یابد. امکان کسب سود از بازارهای نزولی وجود ندارد.
بازار فیوچرز چیست؟
معاملات فیوچرز بر پایه قراردادهایی استوارند که طی آن‌ها طرفین توافق می‌کنند یک دارایی خاص را در تاریخی مشخص در آینده و با قیمتی از پیش تعیین‌شده معامله کنند. برخلاف معاملات اسپات، در این شیوه مالکیت فیزیکی دارایی منتقل نمی‌شود، بلکه بیشتر بر پایه پیش‌بینی روند قیمتی و پوشش ریسک (Hedging) طراحی شده‌اند. در نتیجه مهمترین تفاوت اسپات و فیوچرز را باید در انتقال مالکیت فیزیکی دارایی دانست.
یکی از قابلیت‌های اصلی در معاملات فیوچرز، استفاده از اهرم (Leverage) است؛ عاملی که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با چندین برابر سرمایه خود وارد موقعیت معاملاتی شوند. این ویژگی هم سود بالقوه بیشتری فراهم می‌کند و هم میزان ریسک را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. مهمترین مزایای معاملات فیوچرز عبارتند از:
- پتانسیل سود بالا در کوتاه‌مدت: به‌دلیل امکان استفاده از اهرم، می‌توان با سرمایه‌ای محدود معاملات بزرگ‌تری انجام داد و در صورت پیش‌بینی صحیح، سود چشم‌گیری به‌دست آورد.
- امکان کسب سود از بازار نزولی: در بازار فیوچرز، می‌توان با اتخاذ موقعیت فروش (Short Position) از کاهش قیمت‌ها نیز بهره‌مند شد؛ قابلیتی که در معاملات اسپات وجود ندارد.
- استفاده در استراتژی‌های پوشش ریسک: برای سرمایه‌گذارانی که از دارایی خاصی نگهداری می‌کنند، استفاده از قراردادهای فیوچرز می‌تواند راهی برای کاهش ریسک ناشی از نوسانات بازار باشد که خود یکی از انواع تفاوت اسپات و فیوچرز محسوب می‌شود.
معایب معاملات فیوچرز که به شرح زیر هستند را هم باید بعد از تفاوت اسپات و فیوچرز و پیش از انتخاب شیوه معاملاتی خود بررسی کنید؛ چون استفاده از اهرم می‌تواند یک شمشیر دولبه باشد.
- ریسک بسیار بالا: استفاده از اهرم، اگرچه سودآوری را افزایش می‌دهد، اما در صورت حرکت خلاف جهت بازار می‌تواند منجر به زیان سنگین و حتی از دست دادن کل سرمایه شود.
- پیچیدگی در مدیریت پوزیشن‌ها: کنترل موقعیت‌های فیوچرز نیازمند دانش، تجربه و آگاهی از شاخص‌های فنی و روانی بازار است. بنابراین، این شیوه بیشتر برای معامله‌گران حرفه‌ای و باتجربه مناسب است.
- امکان بدهکار شدن به صرافی: در صورت بروز نوسانات شدید و عدم استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک (مانند حد ضرر)، ممکن است میزان ضرر از سرمایه اولیه فراتر رفته و معامله‌گر به صرافی بدهکار شود.
تفاوت اسپات و فیوچرز در چیست
تفاوت اسپات و فیوچرز به پارامترهای متعددی از جمله نوع دارایی مورد معامله، نحوه تسویه حساب، استفاده یا عدم استفاده از اهرم، سطح ریسک و همچنین نوع بازار بازمی‌گردد. در واقع این دو مدل معاملاتی نمایانگر دو رویکرد کاملاً متفاوت نسبت به سرمایه‌گذاری و معامله در بازارهای مالی، به‌ویژه بازار ارزهای دیجیتال هستند. در ادامه به بررسی کامل‌تر تفاوت اسپات و فیوچرز از نقطه نظرات مختلف می‌پردازیم تا ببینید که با توجه به شرایط شما، اسپات بهتر است یا فیوچرز؟
معامله واقعی در برابر معامله قراردادی (مصنوعی)
در معاملات اسپات، فرد مستقیماً مالک دارایی دیجیتال مانند بیت‌کوین یا اتریوم می‌شود. این نوع معاملات مبتنی بر مالکیت واقعی دارایی هستند و پس از انجام معامله، دارایی به صورت کامل به کیف پول کاربر منتقل می‌شود. به‌عبارت دیگر، دارایی خریداری‌شده کاملاً در اختیار خریدار قرار می‌گیرد و هرگونه افزایش یا کاهش قیمت مستقیماً بر سرمایه او تأثیر می‌گذارد.
اما در معاملات فیوچرز، کاربرهیچ‌گاه مالک واقعی دارایی نمی‌شود. فیوچرز یک قرارداد مشتقه محسوب می‌شود که تنها بازتابی از قیمت دارایی پایه در آینده است. این قراردادها تعهداتی برای خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ معین در آینده هستند و به همین دلیل در بررسی تفاوت اسپات و فیوچرز، «معاملات مصنوعی» تلقی می‌شوند.
سرمایه‌گذاری بلندمدت در برابر فرصت سودآوری در روند نزولی
یکی از بارزترین انواع تفاوت اسپات و فیوچرز در ماهیت و هدف معاملاتی آن‌ها نهفته است. معاملات اسپات برای سرمایه‌گذاران بلند مدت طراحی شده‌اند که به دنبال خرید دارایی و نگهداری آن برای کسب سود در گذر زمان هستند. این نوع معاملات مناسب افرادی است که به رشد بلندمدت دارایی‌ها باور دارند.
در مقابل، فیوچرز ابزاری برای نوسان‌گیری و بهره‌برداری از حرکات کوتاه‌مدت بازار است. با استفاده از قراردادهای آتی، معامله‌گران می‌توانند حتی در زمان کاهش قیمت دارایی‌ها نیز سود کسب کنند؛ چرا که در بازار فیوچرز امکان باز کردن موقعیت فروش (Short) فراهم است.
تفاوت قیمت در بازار اسپات و فیوچرز
در بازار اسپات، قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی در همان لحظه تعیین و به‌عنوان مرجع قیمت در بازار در نظر گرفته می‌شوند. این در حالی است که قیمت قراردادهای آتی در بازار فیوچرز، ترکیبی از قیمت لحظه‌ای دارایی در بازار اسپات به علاوه حق بیمه آتی (Futures Premium) است که می‌تواند مثبت یا منفی باشد.
زمانی که حق بیمه مثبت است، نشان می‌دهد قیمت قرارداد فیوچرز بالاتر از قیمت اسپات قرار دارد و در صورت منفی بودن، قیمت فیوچرز کمتر از بازار نقدی خواهد بود. این اختلاف قیمت‌ها در بررسی تفاوت اسپات و فیوچرز از پیش‌بینی معامله‌گران از آینده بازار و همچنین نرخ بهره شبانه، شرایط بازار و نرخ فاندینگ نشات می‌گیرد.
از طرف دیگر طبق اطلاعات سایت CME Group ، تفاوت بین قیمت‌های اسپات و فیوچرز در جفت ارزها ناشی از ‘هزینه نگهداری’ هم هست. هزینه نگهداری اساساً تابعی از نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت موجود در دو کشوری است که ارزهای آن‌ها مبادله می‌شوند.
نقدینگی و حجم معاملات
تفاوت ترید اسپات و فیوچرز از منظر حجم معاملات هم بسیار قابل توجه است چون بازار فیوچرز به دلیل امکان استفاده از اهرم و جذابیت برای معامله‌گران حرفه‌ای، معمولاً حجم معاملات بسیار بالاتری نسبت به بازار اسپات دارد. برای مثال، معاملات فیوچرز بیت‌کوین روزانه گردش مالی چند میلیارد دلاری را تجربه می‌کنند.
در این مورد از تفاوت اسپات و فیوچرز باید گفت که حجم بالای معاملات، نقدینگی بیشتری را در بازار فیوچرز ایجاد می‌کند. این موضوع به پیش‌بینی بهتر قیمت و تسویه سریع‌تر سفارشات کمک می‌کند و در نهایت حتی روی قیمت‌های بازار اسپات نیز تأثیرگذار است.
امکان استفاده از اهرم در معاملات فیوچرز
در معاملات اسپات، معامله‌گر تنها می‌تواند به‌اندازه سرمایه موجود خود وارد معامله شود؛ اما در فیوچرز، امکان استفاده از اهرم یا «Leverage» وجود دارد که به کاربر اجازه می‌دهد با چند برابر سرمایه خود وارد معامله شود.
برای مثال، با ۱۰۰ دلار سرمایه و اهرم ۱۰ برابری، معامله‌گر می‌تواند پوزیشنی به ارزش ۱۰۰۰ دلار باز کند. این ویژگی اگرچه منجر به کسب سودهای بزرگ‌تر در زمان پیش‌بینی درست می‌شود، اما در صورت پیش‌بینی نادرست می‌تواند منجر به زیان‌های سنگین و حتی از بین رفتن کل سرمایه (لیکویید شدن) شود.
سطح ریسک در بازار اسپات و فیوچرز
در بازار اسپات، ریسک کلی معاملات محدود به کاهش ارزش دارایی خریداری‌شده است. اگر قیمت ارز کاهش یابد، دارایی همچنان در اختیار معامله‌گر باقی می‌ماند و می‌تواند در آینده با بازیابی قیمت، ضرر خود را جبران نماید.
در حالی که در بازار فیوچرز، ریسک بسیار بالاتری وجود دارد. استفاده از اهرم بالا باعث می‌شود حتی با نوسانات جزئی قیمت، سرمایه کاربر به‌سرعت از بین برود. لیکویید شدن یکی از خطرات رایج در معاملات آتی است که در آن، صرافی به‌صورت خودکار پوزیشن معامله‌گر را می‌بندد و سرمایه وی را مصادره می‌کند.
تفاوت‌های معاملات اسپات و فیوچرز در بازار ارزهای دیجیتال
تفاوت اسپات و فیوچرز در ارزدیجیتال حتی نسبت به بازارهای سنتی از جمله تفاوت اسپات و فیوچرز در فارکس نیز مشهودتر است؛ چرا که امکان معامله مداوم، استفاده از اهرم‌های بالا و رشد سریع بازار از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این حوزه محسوب می‌شوند. هرچند برخی ویژگی‌ها مثل دسترسی به دارایی‌های مشابه در هر دو بازار مشترک است، اما تفاوت‌های ساختاری، استراتژیک و عملیاتی موجب تمایز کامل این دو نوع معامله شده است.
اسپات بیشتر برای خرید و نگهداری ارزهای دیجیتال مناسب است؛ در حالی که فیوچرز ابزاری برای پیش‌بینی نوسانات و کسب سود از دارایی‌های کریپتو در کوتاه‌مدت است. در نتیجه باید گفت که در بازار ارزهای دیجیتال، معاملات اسپات و فیوچرز دو ابزار کاملاً مجزا هستند که برای اهداف مختلفی طراحی شده‌اند و همین موضوع زمینه‌ساز تفاوت اسپات و فیوچرز شده است.
مهم ترین نکات در انتخاب بین معاملات اسپات و فیوچرز
انتخاب میان بازار اسپات و فیوچرز نیازمند در نظر گرفتن فاکتورهای مختلفی مانند میزان ریسک‌پذیری، هدف سرمایه‌گذاری، سطح تجربه، مدیریت سرمایه و روان‌شناسی بازار است. در ادامه مهمترین نکات برای تصمیم‌گیری در این زمینه را که بعد از بررسی تفاوت تفاوت اسپات و فیوچرز باید بدانید، به شما معرفی می‌کنیم:
- بررسی سطح ریسک‌پذیری شخصی: در معاملات فیوچرز، ریسک بالاتری وجود دارد و لیکویید شدن سرمایه در صورت پیش‌بینی نادرست دور از انتظار نیست. در نتیجه، افرادی که تحمل ریسک کمی دارند، بهتر است از بازار اسپات استفاده کنند.
- اهداف سرمایه‌گذاری را مشخص کنید: اگر به‌دنبال رشد سرمایه در بلندمدت هستید، معاملات اسپات انتخاب مناسب‌تری است؛ اما اگر قصد کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت دارید، فیوچرز ابزار کارآمدتری خواهد بود.
- در نظر گرفتن سطح دانش و تجربه بازار: بازار فیوچرز به دلیل استفاده از ابزارهای پیچیده‌تر مانند اهرم، نیازمند تسلط کامل به تحلیل تکنیکال و روان‌شناسی بازار است. افراد تازه‌کار بهتر است ابتدا تجربه خود را در بازار اسپات افزایش دهند.
- زمان مورد نیاز برای پیگیری بازار: بازار فیوچرز نیاز به نظارت دائمی بر قیمت‌ها و پوزیشن‌ها دارد، در حالی که بازار اسپات را می‌توان با استراتژی خرید و نگهداری نیز مدیریت کرد.
- امکان استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک: معاملات فیوچرز به ابزارهایی مثل حد ضرر (Stop Loss) و مدیریت سرمایه پیشرفته نیاز دارند. معامله‌گران باید بتوانند با رسیدن به درک درستی از تفاوت اسپات و فیوچرز، در برابر نوسانات تصمیمات منطقی بگیرند.
- نقدینگی و انتخاب دارایی‌ها: برخی دارایی‌ها ممکن است در بازار اسپات یا فیوچرز نقدشوندگی بهتری داشته باشند. انتخاب بازار مناسب برای دارایی مورد نظر نیز در موفقیت استراتژی معاملاتی تأثیرگذار است.
جمع بندی
همان‌طور که دیدید، تفاوت اسپات و فیوچرز بسیار فراتر از ظاهر معاملات آن‌هاست. این دو نوع معامله هر یک ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب میان آن‌ها باید بر اساس اهداف سرمایه‌گذاری، میزان دانش، و مدیریت ریسک صورت گیرد.
معاملات اسپات برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، با ریسک پایین‌تر و مالکیت واقعی دارایی مناسب هستند. در مقابل، بازار فیوچرز ابزار حرفه‌ای‌تری برای کسب سود در نوسانات کوتاه‌مدت و بازارهای نزولی محسوب می‌شود اما نیازمند دانش بالا و مدیریت دقیق سرمایه است. موفقیت در هر دو بازار تنها با شناخت دقیق تفاوت اسپات و فیوچرز و انتخاب استراتژی متناسب با شرایط فردی حاصل خواهد شد.
سوالات متداول
معاملات اسپات برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب‌تر هستند چون در آن شما مالک واقعی دارایی هستید و می‌توانید بدون نگرانی از منقضی شدن قرارداد، دارایی را برای مدت طولانی نگه دارید.
بله، بازار فیوچرز یکی از بهترین گزینه‌ها برای معاملات سریع و کوتاه‌مدت است، چون امکان باز کردن پوزیشن‌های لحظه‌ای با اهرم بالا را در هر جهت بازار فراهم می‌کند.
مهمترین خطر در فیوچرز، احتمال لیکوئید شدن سرمایه است؛ چون استفاده از اهرم می‌تواند در صورت حرکت بر خلاف پیش‌بینی، باعث از بین رفتن کل دارایی شما شود.
بله، هر دو روش در بازار ارز دیجیتال کاربرد دارند؛ اسپات برای خرید و نگهداری و فیوچرز برای نوسان‌گیری و کسب سود در بازارهای صعودی یا نزولی طراحی شده‌اند.
در بیشتر صرافی‌ها، کارمزد معاملات اسپات کمی بالاتر از فیوچرز است، چون در فیوچرز به دلیل حجم بالای معاملات و رقابت شدید، ساختار کارمزدها رقابتی‌تر تنظیم می‌شود.
